Kişinin yaşam kalitesini oldukça düşüren makattan kan gelmesi ya da farklı bir deyişle rektal kanama; irritabl bağırsak sendromu, hemoroit, anal fissür gibi pek çok rahatsızlığın başlıca belirtilerinden biridir. Kalın bağırsak polipleri, kolon ve rektum kanserlerinin yanı sıra cinsel yolla bulaşan bazı hastalıkların ön belirtisi olarak da görülebilir. Kanama, kişi tuvaletini yaparken oluşabileceği gibi tuvalet kağıdında ya da iç çamaşırda da fark edilebilir. Toplumda oldukça yaygın olarak görülen makattan kan gelmesi, mutlaka önemsenmesi ve kanamanın kaynağının araştırılması gereken bir rahatsızlıktır. Hassas bir bölge olması nedeniyle genelde pek konuşulmak istenmeyen ve hekime muayene olmaktan çekinilen rektal kanamanın kendiliğinden geçmesinin beklenmesi, altta yatan hastalığın ilerlemesine ve tedavi sürecinin uzamasına neden olabilir.

Makattan kan gelmesi nedir?

Makat ve çevresi olarak tanımlanan perianal bölgenin kanaması ya da alt gastrointestinal sistem kanaması olarak da tanımlanabilen rektal kanama, pek çok ciddi hastalığın habercisi olabilen ve mutlaka önemsenmesi gereken bir belirtidir. Kişinin istirahat hâlindeyken, tuvaletini yaptığı ya da  temizlendiği sırada fark ettiği kanamanın şiddeti, kanamaya neden olan hastalığa göre farklılık gösterir. Kanama, gaitada çizgi şeklinde, ağrılı ya da ağrısız, tuvalet ihtiyacının giderildiği sırada damla damla, pıhtılı, tuvalet kağıdında ya da taze kan şeklinde görülebilir. Kabızlık ya da hemoroit gibi rahatsızlıkların belirtisi olabileceği gibi ciddi sağlık problemlerinin ön belirtisi olabilen rektal kanama, genelde insanların kendi aralarında konuşmak istemediği, utandığı ve hekime başvurmaktan çekindiği rahatsızlıklardan biridir. Nadiren de olsa kolorektal kanser gibi ciddi sağlık problemlerinin belirtisi olabildiğinden kişinin, hekime geç başvurması erken tanı ve tedavinin de gecikmesine neden olur. Oysa makattan kan gelmesi şikayetiyle hastaneye başvuranların sayısı bir hayli fazladır.

Makattan neden kan gelir?

Tıpta rektal kanama olarak tanımlanan makattan kan gelmesi, pek çok farklı rahatsızlıktan kaynaklanabilir. Genellikle dışkılama sırasında görülen kanamanın şekli hastalık hakkında ön bilgi sağlasa da fizik muayene ve gerektiğinde yapılan ek tetkikler, kanamaya neden olan rahatsızlığın netleştirilmesi için gereklidir. Bu yüzden kişinin rektal kanamayı fark ettiği anda çekinmeden hekime başvurması son derece önemlidir. Makattan kan gelmesine neden olan rahatsızlıkların bazıları şunlardır:

• Hemoroit: Bağırsak alışkanlıklarının değişmesi, gebelik, doğum, hareketsizlik ve alkol alışkanlığı gibi etkenlerin neden olduğu ‌hemoroit, anal kanalda genişleyen damarlardan kaynaklanır. İç ve dış hemoroid olarak iki farklı tipi bulunan rahatsızlık; ağrı, şişlik, kaşıntı ve rektal kanama gibi belirtiler ile seyreder. Halk arasında basur olarak da bilinen hemoroidin yol açtığı kanamalara ağrı da eşlik edebilir. Kanama, çoğunlukla tuvalet kağıdında, tuvalette ve gaita olarak tanımlanan dışkı üzerinde parlak ve kırmızı kan şeklinde görülür. 40 yaş ve üzeri kişilerde daha sık görülen hemoroidin şiddetine göre su ve lifli gıdaların tüketilmesi önerilebileceği gibi krem ve fitil gibi ilaçlarla tedavi de mümkün olabilir. İlerlemiş vakalarda ise cerrahi tedavi gerekir.
• Anal Fissür: Kabızlık, doğum, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi farklı etkenlerin yol açabildiği anal fissür, makat çıkışında yara oluşması şeklinde tanımlanabilir. Makat çatlağı olarak da bilinen anal fissür, dışkılama sırasında ve sonrasında şiddetli ağrıya yol açtığı gibi makatın kanamasına da neden olabilir. Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülen anal fissür varlığında kişi, çoğunlukla dışkılama sırasında yanma hisseder. Yırtılma ve kesilme gibi hisler de şikayetler arasında yer alır. Genellikle tuvalet kağıdında birkaç damla kan görülmesine neden olur. Kabızlıktan korunmanın oldukça önemli olduğu anal fissür vakalarının tedavisi, diyette değişiklik yapılması, krem vb ilaçların kullanımı ve fissürün boyutuna bağlı olarak cerrahi yöntemler ile yapılır.
• Anal Apse: Makat çevresinde oluşan apseler, bu bölgede şişlik görünümündedir. Çoğunlukla ağrı, yanma, titreme, kaşıntı, iltihaplı akıntı ve makattan kan gelmesi şeklinde belirtiler ile karakterizedir. İshal, Crohn hastalığı, tüberküloz ve diyabet gibi rahatsızlıklardan kaynaklanan anal apse, apsenin drene edilmesi ile tedavi edilir. Nadiren de olsa hastalık tekrarlayabilir.
• Kalın Bağırsak Polipleri: Vücudun pek çok bölgesinde oluşabilen polipler, hücrelerin normalden fazla çoğalarak oluşturduğu dokular olarak tanımlanır. Kalın bağırsak polipleri de bağırsağın iç yüzeyinde oluşan anormal doku ya da dokulardır. Aşırı kilo, sigara kullanımı, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, hareketsiz yaşam ve stresin neden olduğu kalın bağırsak polipleri, göbek bölgesinde ağrı, kabızlık ya da ishal, gaita renginde farklılık ve makattan kan gelmesi, kanlı dışkı şeklinde belirtiler gösterir. 50 yaşını aşmış kişilerde sık, 70 yaşını aşmış kişilerde daha sık rastlanan kalın bağırsak poliplerinin erkeklerde görülme sıklığı, kadınlara oranla daha fazladır. Tüm polip türlerinde olduğu gibi kalın bağırsak polipleri de sıklıkla kanama eğilimindedir. Dışkıda kan görülmesi oldukça yaygındır. Kolon kanseri gibi ciddi hastalıkların oluşumuna neden olan poliplerin tedavi edilmesi son derece önemlidir. Sigara ve alkol kullanımının bırakılması, diyetin gözden geçirilmesi kalın bağırsak tedavisine yardımcıdır. Rahatsızlığın tedavisi, farklı cerrahi yöntemler ile yapılır.
• İrritabl Bağırsak Sendromu: Huzursuz bağırsak sendromu ya da spastik kolon olarak da bilinen bu rahatsızlık, genellikle ishal, kabızlık, şişkinlik, dışkıda mukus varlığı, kilo kaybı ve makattan kan gelmesi ile karakterizedir. Hastalığa henüz tam olarak neyin sebep olduğu bilinmese de stres, hormonal değişimler ve beslenmenin huzursuz bağırsak sendromunu tetiklediği ve dolayısıyla makattan kan gelmesine neden olduğu bilinmektedir. Sağlıklı beslenmek, stresten uzak durmak ve egzersiz yapmak şikayetlerin azalmasını sağlar. İBS tedavisi için uygun bir diyet programına ek olarak bağırsak kasılmalarını azaltan, kabızlığı ve kasılmaları önleyen ilaçlar kullanılabilir.
• Rektum Kanseri: Bağırsağın anüse bağlandığı son kısım olan rektum bölgesindeki poliplerden kaynaklanan rektum kanseri; kabızlık, ishal, gaz hareketlerinde artış, ağrılı bağırsak hareketleri, kilo kaybı, dışkıda kan ve makattan kan gelmesi gibi belirtiler gösterir. Kanserin evre ve derecesine, tümörün boyutu ve konumuna göre tedavi şekilleri planlanır. İlaçla müdahale mümkün olsa da tedavi için operasyon gereklidir. Ameliyat öncesinde ya da sonrasında radyoterapi ve kemoterapi uygulanır.

Makattan kan gelmesi nasıl tedavi edilir?

Rektal kanamaların küçük bir bölümü, bağırsak kanseri gibi kanser türlerinin belirtisi olarak görülse de çoğunlukla hemoroit ve anal fissür gibi anorektal hastalıklardan dolayı oluşur. Makattan gelen kanın yoğun olması ise çok daha nadir olarak görülür. Makattan taze kan gelmesi, gaitada çizgi şeklinde kan olması, tuvalet kağıdında kan görülmesi, pıhtılı kanama, ağrılı ve ağrısız kanama gibi pek çok farklı türü bulunan rektal kanamanın neden kaynaklandığının mutlaka araştırılması ve sorunun erken dönemde teşhis edilmesi gerekir. “Makattan kan gelmesi nasıl geçer?” sorusu ise kanamaya neden olan rahatsızlığın belirlenmesi ile kesin olarak yanıtlanabilir. Kanama, pek çok farklı rahatsızlıktan kaynaklandığından, kişinin durumu fark ettiği anda hekime başvurması gerekir. Makat kanaması da diğer tüm rahatsızlıklar gibi bir sağlık problemidir ve çekinilmeden hekim ile paylaşılmalıdır. Böylece makattan kan gelmesine neden olan hastalığın tanı ve tedavisi erken aşamada yapılabilir.

Eğer sizin de makattan kan gelmesi şikayetiniz varsa erken tanı ve tedavi için bir an önce çekinmeden hekime başvurarak sağlık taramalarınızı yaptırmayı ihmal etmeyin.