Tonsil olarak da adlandırılan bademcikler, dilin arka kısmında boğazın her iki yanında bulunan önemli görevleri olan organlarımızdır. Vücuda giren zararlı mikropları yakalayarak, vücudun mikroplarla savaşmasına yardımcı olan hücreleri üretirler. Bu hücreler ya direk kendileri mikropları öldürmekte ya da mikropların öldürülmesini sağlayan bazı maddeleri üretmektedirler. Vücuda giren bazı mikroplar, tonsillerin bu etkisine rağmen yok edilemez ve tonsillerde çoğalarak tonsillerin iltihaplanmasına neden olurlar. Tonsillerde büyümeye, kızarmaya, bazen tonsiller üzerinde iltihap birikmesine neden olurlar. Bu duruma bademcik iltihabı (tonsilit) adı verilir. Bademcik iltihabı çocuklarda en sık görülen hastalıklardandır, en sık 5-15 yaşlarında ve kış-ilkbahar döneminde görülür. Akut tonsillite neden olan mikroplar, tükürük, burun ve boğaz sıvıları gibi vücut sıvılarıyla, yakın temasla, solunum yolundan hava yoluyla çıkan damlacıklar yoluyla insandan insana bulaşabilmektedir.

Akut tonsillitin belirtileri nelerdir?
Hastalığın şiddeti etken olan mikrobun gücüne ve kişinin vücut direncine bağlı olarak değişebilmektedir. Bademcik iltihabında aşağıdaki belirtilerin hepsi veya birkaçı bulunabilir;

• Ateş (39-40 dereceyi bulabilir), üşüme, titreme
• Bademcikler şiş, kırmızı olması,
• Kulak ağrısı
• Boğaz ağrısı
• Yutkunmada zorlanma, ağrı veya rahatsızlık hissi,
• Halsizlik, kırgınlık, vücutta yaygın ağrı, eklem ağrıları
• Boyundaki lenf bezlerinde şişme, hassasiyet, ağrı
• Baş ağrısı  
• İştahsızlık
• Kötü ağız kokusu
• Ses değişiklikleri

Çocuklarda bunlarla birlikte ayrıca:

• Mide bulantısı
• Kusma
• Karın ağrısı da eşlik edebilir.

Akut tonsillitin tedavisi nasıl yapılır?
Akut tonsillit tedavisinde amaç enfeksiyonun yok edilmesi, belirtilerin ortadan kaldırılması ve ortaya çıkabilecek komplikasyonların engellenmesidir. Yeterli sıvı alımı ve uygun ağız bakımı önemlidir. Antiseptik gargaralarla gargara yapmak ağız bakımı için yeterlidir. Bunun yanında yatak istirahati, yeterli sıvı alımı, ağrı kesici, ateş düşürücü ve bakteriyel enfeksiyon düşünülenlerde antibiyotik verilir. Bakteriyel enfeksiyonda antibiyotik verilmeyenlerde genellikle hastalık 7-8 günde kendini sınırlar. Ancak antibiyotik vermek belirgin bir şekilde baş ağrısı, ateş ve boyundaki lenf bezi şişkinliklerini azaltır. Ayrıca olası bir akut romatizmal ateş (Romatizmal Kalp İltihabı)  veya akut glomerülonefrit (böbrek iltihabı) gibi komplikasyonlar önlenmiş olur. Antibiyotik tedavisi doktora başvurulup doktor tarafından gerekli görüldüğünde uygulanmalıdır. Halk arasında yaygın olarak kullanılan antibiyotik tedavisi uygun olmayan kişilere verildiğinde ishal, karın ağrısı, halsizlik gibi olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Ayrıca, antibiyotiklerin az dozda veya kısa süreli kullanımı, bakterileri tam öldürmeyip şu an var olan antibiyotiklere de direnç geliştirebilmelerine bilinmeden yol açmaktadırlar. O zaman bakteri güçlenme süresini geçirip, daha güçlü bir şekilde yeniden saldırıya geçerek; şiddetli, zor tedavi edilebilen ve antibiyotiklere cevap vermeyebilen enfeksiyonlara neden olabilmektedir. Ayrıca hastaların tekrar tekrar boğaz enfeksiyonu geçirmelerine neden olabilmektedir. İlaçlar enfeksiyon belirtilerinin kısa sürede düzelmesinde oldukça faydalıdır, iltihap ortadan kaldırılsa da bazen bademciğin büyüklüğü ortadan kalkmayabilir. Sık akut tonsillit geçirilmesi (yılda en az 4-5 defa akut tonsillit atağı), enfeksiyonun kronikleşip bademciklerde kalıcı hale gelmesi, bademciklerin çok büyüyerek yemek yemeyi zorlaştırıp solunum yolunu tıkayıcı hale gelmesi, bademcik çevresi apse gelişmesi durumlarında hastaların KBB uzmanınca değerlendirilip bademciklerinin ameliyatla çıkarılması (tonsillektomi) gerekmektedir.

Hangi Durumlarda KBB doktoruna Başvurulmalı?
Akut tonsillit çoğunlukla kendi kendini sınırlayan ve 7-8 gün içinde kendiliğinden düzelebilen bir hastalıktır. Ateş 48 saatten uzun sürüyorsa, hastalık gittikçe kötüye gidiyorsa, klinik tabloya farklı şikayetler ekleniyorsa, yeme içme sırasında zorluk çekiliyorsa, soluk alıp vermede zorluk varsa bir KBB Uzmanına görünmelidir.

Spermiogram olarak tanımlanan sperm testi, meni içinde yer alan sağlıklı sperm hücresi miktarını ve kalitesini ölçmek için yapılan bir laboratuvar testidir. Erkeklerde boşalma sırasında ortaya çıkan meninin içeriğindeki hareketli sperm hücreleri bu test yardımıyla analiz edilerek erkeğin üreme potansiyeli değerlendirilir. Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin, bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız olarak cinsel ilişkiye girmelerine rağmen, gebelik sağlanamadığı durumlarda ilk olarak uygulanan testlerden biri sperm testidir. Böylece, üreme için gerekli olan hareketli ve sağlıklı sperm hücresinin varlığı ve miktarı analiz edilir.

Sperm testi nedir?

Ejakülasyon yani boşalma sırasında ortaya çıkan semen, diğer bir deyişle meni, farklı salgı bezleri tarafından oluşturulan, yapışkan, yoğun kıvamlı ve beyaz renge yakın bir sıvıdır. Meni içinde yer alan, başı ve kuyruğu bulunan, sayısı milyonların üzerinde olan, hareketli hücreler ise sperm, yani üreme hücresidir. Sperm, kadın rahmine girdiğinde kuyruğu yardımıyla hareket ederek fallop tüplerinde bulunan olgunlaşmış kadın yumurtasına doğru ilerler. Burada yumurta ile birleşir, böylece üremenin ilk safhası gerçekleşmiş olur. Her ejakülasyon sırasında ortaya çıkan meni içeriğinde spermi destekleyen ve döllenmeye yardımcı fruktoz, koagülasyon maddeleri, spermin hareketini kolaylaştıran diğer kayganlaştırıcı maddeler ve enzimler bulunur. Sperm testi sırasında, tüm bu sıvıların miktarı ve kalitesi ayrıntılı olarak incelenir. Eşlerin çocuk sahibi olmak istemelerine rağmen gebelik elde edememeleri durumda, hekime başvurmaları sonrasında hekim ayrıntılı olarak öyküyü dinler ve fizik muayene yapar. Geçmişte yapılmış olsa bile infertiliteye yani kısırlığa neden olabileceği için sperm testi tekrarlanır. Tüm bunların yanı sıra sperm üretimi üzerinde etkisi bulunan bazı hastalıkların varlığında ya da geçirilmiş hastalıkların sonrasında da sperm testi uygulanabilir.

Sperm testi nasıl yapılır? 

Semen analizi olarak da bilinen sperm testi öncesinde, çocuk sahibi olmak isteyen çift ile uzman hekim ayrıntılı olarak görüşür. Hekim bu sırada çiftin daha önceden geçirdiği hastalıkların varlığını, geçmişte cinsel yolla bulaşan bir hastalık geçirilip geçirilmediğini, kronik rahatsızlıkların olup olmadığını sorar. Kadının yumurtlama ve ideal üreme tarihini belirlemek için adet düzenini sorgular. Daha sonrasında gerekli gördüğü takdirde sperm testi yapılmasını ister. Yaklaşık 2 ile 5 gün kadar cinsel perhiz uygulamış olan erkek, sperm testi için bir odaya alınır. Burada bulunan steril kabın içine meninin konmasının ardından kap incelenmesi için hızla laboratuvara gönderilir. Laboratuvara ulaşan sperm örneği, semen analizi için özel cihaz ve tekniklerle incelenir. Gerekli görüldüğünde hekim, ilerleyen haftalarda testin tekrarlanmasını isteyebilir. Test için gerekli olan sperm örneğinin hastanede alınmış olması, testin doğru şekilde sonuç vermesi açısından önemlidir. Ancak zorluk çeken hastaların, meni örneğini vücut ısısında tutarak bir saat içinde hastaneye getirmeleri durumunda da semen analizi yapılabilir. Mastürbasyon ile sperm örneği veremeyen hastalara, sperme zarar vermeyen yapıda ve bu işlem için özel olarak geliştirilmiş prezervatif verilerek partneri ile ilişki sonrasında da örnek alınabilir. Alınan örnek aynı şekilde bir saat içinde ve vücut ısısına yakın bir sıcaklıkta hastaneye ulaştırılmalıdır. Spermiogram test sonucu bir gün sonra raporlanır.

Sperm testi sırasında nelere dikkat etmeli?

Spermiogram için örnek verme sırasında dikkat edilmesi gereken hususların başında, idrarın tamamen yapılmış olması gelir. Sperm örneği için verilen kabın içine hiçbir şekilde temas edilmemesi, mevcut steril ortamın korunması gerekir. Ayrıca mastürbasyon esnasında jel, sabun ve kayganlaştırıcı gibi farklı materyaller sperm hücrelerinin yapısını, canlı sperm miktarını etkileyeceği için kesinlikle kullanılmamalıdır. Meni örneğinin tamamının ve özellikle daha fazla sperm barındırdığı için ilk kısmının kap içine bırakılması da testin doğruluğu açısından son derece önemlidir. Hastane ortamında örnek vermek konusunda sıkıntı çeken hastaların bu durumu hekimi ile paylaşması, uygun yöntemin belirlenmesi açısından önemlidir. Laboratuvara gelen meni örneğinin temel incelemesi ilk bir saatte tamamlanır. Morfoloji olarak tanımlanan spermin şekil, yapı, doku ve canlılığının incelenebilmesi için özel bir yöntemle sperm hücreleri boyanır ve mikroskop altında incelenir. 

Sperm testi sonuçları nasıl olmalı?

Hastane ortamında erkekten alınan meni hacminin genel olarak olarak 2 ile 6 ml. olması beklenir. Bu değerden az olan meni miktarı, sperm azlığına ve dolayısıyla üreme ile ilgili problemlere yol açar. 6 mililitreden fazla olan semen örneği ise semende fazla sıvı olduğunu ve sıvıya oranla sperm miktarının azlığını gösterir. Ayrıca semen örneği ilk alındığı sırada yoğun kıvamlı olması, yaklaşık 20 dakika sonra sıvılaşması gerekir. Sıvılaşmanın gerçekleşmemesi durumunda spermin hareketliliği, dolayısıyla yumurta ile birleşmesi engellenebilir. Sperm konsantrasyonu yani sperm sayısı mililitre başına 15 milyondan fazla ve Ph oranı 7.2 ile 8.0 aralığında olmalıdır. Ejakülasyon sonrası ilk bir saat içinde sperm hareketliliği olarak bilinen motilite miktarı %50’den fazla olması yumurtayı dölleyebilmesi açısından gereklidir. Sperm testi sonucunda yer alan 0 değer hareketsizliği, 4 ise iyi hareketliliği temsil eder. Morfolojik açıdan değerlendirildiğinde de şekil, boyut ve görünümün, hasarsız ve üremeye uygun olması gerekir. Kruger kriterlerine göre yapılan bu değerlendirme sonucunda kötü şekilli sperm sayısının %85 oranından az olması gerekir.

Sperm testi sonrasında olası tanı nedir?

• Astenospermi: Sperm hareketliliğinin normal değerlerden düşük olması durumudur.
• Azospermi: Semen içeriğinde hiç sperm bulunmadığını gösterir.
• Normospermi: Sperm hücrelerinin canlı, sağlıklı ve hareketli olduğunu belirtir.
• Teratospermi: Şekil bakımından sağlıklı olan sperm miktarının az olması durumudur.
• Oligoastenospermi: Sperm sayı ve hareketliliğinin normalden düşük olduğunu gösterir.
• Oligospermi: Meni içeriğindeki sperm sayısının az olmasını ifade eder.

Kimler sperm testi yaptırmalı?

Uzman hekim tarafından öyküsü dinlendikten ve fizik muayenesi yapıldıktan sonra üreme ile ilgili sorun yaşadığı düşünülen erkeğe, sperm testi yapılır. Ayrıca infertilite yani kısırlık teşhisinin netleştirilmesi ve üremeye neyin engel olduğunu araştırmak için de spermiogram yapılır. Tüp bebek tedavisi için hastaneye başvuran çiftlerin de rutin olarak sperm testi yaptırması gerekir. Varikosel, inmemiş testis gibi ürolojik problem yaşamış, kemoterapi ya da radyoterapi gibi sperm üretimini olumsuz etkileyen tedavi yöntemlerinden sonra da kişilerin üreme potansiyellerini ölçümlemek ve incelemek için sperm testi yapılabilir. Ayrıca hipertansiyon, şeker ve tiroit hastalarına da üreme ile ilgili olarak sıkıntı yaşamaları durumunda semen analizi yapılır.

Sperm kalitesini olumsuz etkileyen faktörler nelerdir?

Erkek üreme hücresi spermin miktarını ve kalitesini etkileyen faktörlerin başında sigara ve alkol kullanımı gelir. Sigara kullanımının yanı sıra pasif içicilik de sperm hücrelerinin deforme olmasına ve işlevini kaybetmesine sebep olur. Alkol kullanımı da sperm üretimini olumsuz etkiler. Antidepresan, steroit, bazı antibiyotik türleri, kanser tedavisinde kullanılan ilaç ve radyolojik görüntüleme teknikleri de sperm üretimi, kalitesi ve hareketliliğini etkiler. Sürekli olarak kimyasal maddelere maruz kalmak, hava yoluyla zirai mücadelede kullanılan ilaçları solumak, uzun süre radyasyona maruz kalmak, dar iç çamaşırı kullanmak, stres, aşırı sıcak, dengesiz ve hormonlu gıdalar ile beslenmek de sperm kalitesini olumsuz etkileyen faktörler arasındadır. Özellikle sperm sayısı az olan kişilerin uzun süre sıcak banyo, sauna, hamam gibi aşırı sıcak ortamlarda bulunmaları, sperm üretimini olumsuz etkilediğinden, önerilmez. Geçirilmiş enfeksiyon hastalıkları, hormonal bozukluklar, travmalar ve varikosel gibi hastalıklar da sperm üretimini negatif anlamda etkiler. Sağlıklı bir yaşam için kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin

Smear testi, başta rahim ağzı kanseri olmak üzere rahim ağzında oluşan hücresel düzensizlik ve kanser habercisi enfeksiyonların saptanmasında kullanılmaktadır. Bu test sayesinde hücresel bozukluklar erkenden tespit edilerek rahim ve rahim ağzı kanseri riski kontrol altına alınabilir. Rahim ağzı kanseri kadınlarda görülen en sık kanser çeşididir. Hastalık genelde erken yaşta cinsel ilişkiye başlamak, HPV enfeksiyonu, A vitamini düzeyi, birden fazla partner gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle test yaptırmak rahim ağzı kanserini taramaya yönelik büyük önem taşımaktadır.

Smear testi nasıl yapılır?

Smear testi basit ve ağrısız bir işlemdir. Rahim ağzı (serviks) bölgesinden fırça yardımıyla sürüntü alınarak gerçekleştirilir. Daha sonra alınan örnek patolog tarafından mikroskop altında incelenmektedir.  Testin pozitif olması durumunda kadın doğum uzmanı HPV testi veya kolposkopi isteyebilmektedir. Adet döneminde yapılmayan bu test için en uygun zaman adetten 10-20 gün sonrasıdır.

Smear testinin önemi nedir?

Rahim ağzındaki hücrelerde bazı değişiklikler ve bozukluklar meydana gelmektedir. Smear testinin amacı ise bu değişiklikleri kansere dönüşmeden tespit etmektir. Rahim ağzındaki hücrelerin kanser öncüsü hücrelere dönüşmesine genellikle HPV virüsü neden olmaktadır. HPV virüsü genellikle cinsel yolla bulaşmaktadır. Ülkemizde son yıllarda HPV’ ye bağlı rahim ağzı kanserinde artış görülmektedir. Erken teşhis sayesinde kadın tamamen sağlığına kavuşabilir, hamile kalabilir ve rahminin alınmasına gerek kalmayabilir.

Smear testi sonrası kontrolün önemi

Test sonucunda kanser öncüsü hücreler saptanması durumunda hastanın belli aralıklarla kontrole gelmesi gerekmektedir. Hasta kontrole gelmez ve gerekli önlemler alınmaz ise hafif dereceli bozukluklarda 10-14 yıl, ileri derece bozukluklarda 1-5 yıl içinde kansere dönüşme riskiyle karşı karşıya kalınabilmektedir. Bu nedenle kadın doğum kontrolleri ve smear testi her sene rutin olarak yaptırılmalıdır.

Smear testi kesin sonuç verir mi?

Bir tarama testi olan smear, kesin bilgi veremez. Dolayısıyla şüpheli bir durumda kesin tanı koymak için servikal biyopsi işlemi yapılmalıdır. Biyopside incelenen dokular sonucunda 5 farklı rapor elde edilmektedir. Bunlar;

• Normal hücreler
• Cın-1
• Cın-2
• Cın-3
• Rahim ağzı kanseri

Şeklindedir

Smear testi ne zaman yaptırılmalıdır?

Genellikle ilk cinsel ilişkiden üç yıl sonra yaptırılması gereken bir testtir. Olası hastalıkları önlemek adına her kadın yılda bir kez yaptırmalıdır.

Rahim ağzı kanserine neden olan risk faktörleri nelerdir?

• Erken yaşta cinsel deneyim
• Sigara kullanımı
• Kötü genital bakım
• Birden fazla partner
• Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
• HIV enfeksiyonu
• Cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü
• Genital siğil
• Rutin kontrol yaptırmamak
• Çok gebelik yaşamış olmak
• Ailede rahim ağzı kanseri (serviks) öyküsü

Romatizma hemen hemen her yaşta görülen ve savunma mekanizmasında çeşitli bozukluklara yol açabilen bir hastalıktır. Toplumda çoğunlukla romatizmaya sıcak ya da soğuk havanın neden olduğu düşünülse de bu yanlış bir kanıdır. Romatizma kilolu kişilerde daha fazla ağrıya neden olup, eklemlerde şişlik, sıcaklık ve ağrı ile kendisini gösterir, tedavi edilmediğinde ciddi rahatsızlıklara neden olur.

Romatizma kelime olarak eski Yunan kökenli olup, eklemlerde kötü özellikli iltihaplı sıvı birikmesi anlamına gelir. Romatizmal hastalıklar genel olarak kronik (süreklilik gösteren) hastalıklardır. Yani bir kişiye romatizmal hastalık tanısı konduğunda, bu kişi bir anlamda hastalıkla yaşamayı öğrenmelidir. Romatizma sürekli ve düzenli olarak, doktor takibi ve ilaç kullanımını gerektirir.  

ROMATİZMA BELİRTİLERİ

Romatizma belirtileri arasında kas güçsüzlüğü, kas ağrısı, sırt ve bel ağrısı, ciltte döküntüler, tırnak değişiklikleri, deri sertliği, gözyaşı azalması, ağız kuruluğu, gözlerde kızarıklık, görmede ani azalma ve kayıp, uzun süreli yüksek ateş, parmaklarda renk solması, solunum sistemi ile ilgili belirtiler (Nefes darlığı, kuru öksürük, kanlı balgam vb.) görülür. Aynı zamanda;

• sindirim sistemi şikayetleri,
• böbrek fonksiyonlarında azalma,
• nörolojik belirtiler (Felç, bilinç değişiklikleri vb.)
• kalp ve dolaşım sisteminde yaşanan olumsuzluklar (Damarlarda pıhtı oluşumu, nabız kaybı vb.)

da romatizmal hastalıklarının belirtilerindendir. Kendine has belirtileri bulunan ve organ tutulumlarına neden olan romatizmal hastalıkların tedavisi, günümüz koşullarında artık mümkündür. Eklem ve omurga romatizması yaşan kişilerde sıklıkla görülen şikayetler şöyle sıralanabilir;

• Eklemlerde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı
• Sabahları eklemlerinde sertlik olması, daha sonra yavaş yavaş gevşemesi
• El parmaklarında soğukta beyazlaşma, sararıp solma
• Cilt altında bezeler
• Güneşte ciltte aşırı duyarlılık ve yaralar gelişmesi
• Ellerde veya vücudun herhangi bir yerinde deride sertlik
• Güçsüzlük, merdiven inip çıkamama, oturup kalkamama ve kaslarında ağrı – özellikle sabahları daha belirgin bel ağrısı ve tutukluk hali – Gözlerinde sık sık iltihaplanma (üveit)

Romatizma çeşitleri

Eklem romatizması olarak bilinen Romatoid Artrit nedeni bilinmeyen, kronik seyirli ve sistemik iltihaplı bir hastalıktır. Pek çok eklemi aynı anda etkilemesi sonucu şekil bozukluklarına ve sakatlanmalara sebep olur. Hayat kalitesini oldukça düşüren eklem romatizması iltihaplı bir hastalık olması nedeniyle zaman zaman organ tutulumları da görülür. Toplumda görülme sıklığı %0.5 ile %1 aralığındadır ve her yaşta görülebilir olsa da çoğunlukla 30 ile 50 yaş aralığında başlar. Kadınlarda erkeklere oranla iki-üç kat fazla görülür. Sebebi tam olarak bilinmese de genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu kabul edilir. Çevresel faktörler arasında sigara kullanımı eklem romatizmasının en büyük risk faktörünü oluşturur. Hastaların yaklaşık %70’inde birkaç haftada gelişen hafif ateş, hâlsizlik, kilo kaybı, yorgunluk ve eklem ağrısı hastalığın ilk belirtileri arasında yer alır. Eklem ağrıları çoğunlukla uyku ve istirahat sonrası hissedilir. Sabah tutukluğu en önemli bulgular arasında yer alır. Romatoid Artrit‘in diğer bazı belirtileri şöyle sıralanır:

• Ellerde şişme ve ağrı
• Dirsek ve dizlerde şişme
• Bazı omurlarda tutulum kaynaklı boyun ağrıları
• Ağrısız deri altı nodülleri
• Kalp ve akciğer tutulumu
• Gözlerde ani kızarma ve ağrı
• Nörolojik tutulum

Kas ve yumuşak doku romatizması olarak adlandırılan fibromiyalji yaygın ağrılar ile seyreder. Burada ağrı eklemlerden kaynaklanmaz ancak yaygın olarak ağrı ve sızı hissedilir. Sabah tutukluğu ve yorgunluğa, vücutta hassas noktaların varlığı, iç ve dış uyaranlara karşı hassasiyet ve uyku bozuklukları eşlik eder. Toplumda oldukça sık görülen kas ve yumuşak doku romatizmasında genellikle hastalarda çift taraflı, ancak bir tarafta daha fazla olan ağrı görülür. Sıklıkla boyun, omuzlar, sırt, göğüs, bel, kalçalar ve dizlerde ağrı hissedilir. Zaman zaman ağrıların şiddeti ve konumu değişebilir. Yorgunluk ve bitkinlik hastanın hayat kalitesini düşürecek kadar şiddetlidir ve gün boyu sürebilir. Hastalar sabah dinlenmemiş uyanırlar ve uykuları son derece hafiftir. Gece boyunca tuvalet ihtiyacı hissederler. Şikayetler soğuk, yorgunluk, çok çalışma ya da hareketsizlik ile artarken sıcak, masaj, istirahat ve hafif egzersiz ile azalır. Hastalar genel olarak hassas kişiliklere sahiptir ve bazı antidepresan ilaçların kişiye iyi gelmesi nedeniyle de depresif olmamalarına rağmen depresyon tanısı konabilir. Hayatı tehdit etmeyen fibromiyalji hastalığında organ tutulumu gibi riskler bulunmaz.

Romatizma testleri

Romatizmal hastalıkların tanısı için pek çok test yöntemi bulunur. Öncelikle hastanın hikayesi dikkatlice dinlenir ve genetik geçmişi dikkatlice incelenir. Fizik muayene ile belirtiler incelendikten sonra hekimin ihtiyaç duyduğu durumlarda laboratuvar testleri istenir. İyi bir hikaye anamnezi ve fizik muayene ile tanının %70’i konabilse de ayırıcı tanıda laboratuvar testleri gereklidir. Romatizma testi diye bir test olmamasına rağmen farklı testler uygulanarak romatizmal hastalığın türü netleştirilir. Bu testler şöyle sıralanabilir:

• Kemik metabolizmasını değerlendirmek için kalsiyum, fosfor ve alkali fosfataz ölçümleri
• İltihap varlığını ve şiddetini anlayabilmek için kan testleri
• Anemi varlığının tespiti
• İmmünolojik testler
• Eklem aralığından alınan sıvının incelenmesi
• Biyopsi ile doku incelemesi
• Elektromiyografik ve radyolojik incelemeler

Hemen tüm hastalıklarda olduğu gibi romatizmal hastalıklarda da erken tanı son derece önemlidir. Erken tanı ile sakatlıklar ve organ tutulumları önlenebilir.

Romatizma tedavisi

Romatizmal hastalığın tam olarak teşhisi konduktan sonra kişiye özel olarak tedavi başlanır. İlaçlar, sistemik olarak yani tüm vücuda etki sağlayabilmesi için içsel olarak uygulanır. Bu noktada amaç semptomları gidermek olabileceği gibi hastalığın seyrine olumlu etkisi bulunan ilaçlarla hastalığın ilerleyişini durdurmak ya da geriletmek olabilir. İltihap önleyici, hastalığı modifiye edici ilaçlar, kortizon ve daha pek çok yöntem olumlu etkileri nedeniyle kullanılabilir. Buna ek olarak eklemlere lokal tedavi uygulamaları yapılabilir. Burada doktorunuzun önerdiği tedavi yöntemini düzenli ve devamlı olarak uygulamak son derece önemlidir.

Prostat büyümesi; iyi huylu prostat büyümesi ya da tıp literatüründeki adıyla benign prostat hipertrofisi (BPH) 50 yaş üzerindeki çoğu erkeği etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. “Benign” terimi iyi huylu anlamına gelir. Burada kastedilen, büyümenin prostat kanserine bağlı olup olmadığıdır. BPH’da en sık görülen belirti idrar yaparken güçlüktür. Bu şikâyet yaşla birlikte artma eğilimindedir. Prostat büyümesine bağlı şikâyetler çeşitli ilaç tedavisiyle ya da cerrahi yolla tedavi edilebilir.

Prostat Büyümesi Nedir?

Çeşitli nedenlere bağlı olarak prostat hacminde artış olması, prostat büyümesi olarak adlandırılır. Yaş ilerledikçe çoğu erkekte prostat hacminde artış meydana gelir. Yaşa bağlı ortaya çıkan bu büyümeye iyi huylu prostat büyümesi denir

Prostat, mesane ile penis arasında yer alan ceviz büyüklüğünde bir organdır. Kalın bağırsağın anüsten önceki bölümü olan rektumun hemen önünde yer alır ve bu nedenle muayenesi rektum yoluyla yapılır. Mesane ile penisi birleştiren idrar yolu bölümüne üretra denir. Üretra, prostat bezinin merkezinden geçer. Prostat, spermi besleyen ve koruyan bir sıvı salgılar. Boşalma sırasında prostat bu sıvıyı üretraya gönderir ve sıvı spermle birleşerek semen olarak atılır.

Prostat Büyümesi Neden Olur?

Prostat hacmindeki artışa prostatın iç bölgesinde (prostat çekirdeği) oluşan farklı boyutlardaki iyi huylu nodüller (adenomlar) neden olur. Bu nodüller üretraya ve ileri aşamalarda mesaneye baskı yaparak idrar tutma ve boşaltma fonksiyonları ile ilişkili sorunlara neden olabilir. Nodüler değişikliklerin nedeninin yaşlanan erkekte ortaya çıkan hormonal bozukluklar olduğu düşünülmektedir. Prostatın çalışması için önemli olan dış bölge, iç bölgenin hacmindeki artış nedeniyle daralır. Bu da prostatta işlevsel bozukluklara neden olabilir. Prostat büyümesi, genellikle oldukça yavaş geliştiğinden etkilenen erkekler erken aşamalarda bu değişikliği fark etmezler. Benign prostat büyümesi 40 yaşın altındaki erkeklerde nadirdir. 50 ila 59 yaşları arasında ise yaklaşık 100 erkekten 20’si durumdan etkilenir. 

Prostat Büyümesi Belirtileri Nelerdir?

Prostat büyümesi belirtileri, büyümenin derecesine bağlı olarak değişiklik gösterir. Şikâyetler genellikle 50 yaşından sonra başlar ve yaş ilerledikçe artar. Semptomlar üretra ve mesanenin prostat tarafından daraltılmasının bir sonucudur. BPH’ya bağlı en yaygın şikâyet idrar akışında zayıflamadır. Diğer belirtileri arasında şunlar sayılabilir:

• İdrar çıkışının geç başlaması
• Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
• Gün içinde ve özellikle geceleri sık idrara çıkma
• Mesane geç boşalması
• Mesanede idrar kalmış hissi
• İdrar bittikten sonra hala damlama olması
• Sık idrar yolu enfeksiyonu
• Mesanede taş oluşumu 

Bazı hastalar semptomlara uyum sağlar ve belirtileri nispeten kontrol altına alabilir. Çoğu erkeğin günlük yaşamda ayarlayabilecekleri hafif ila orta şiddette belirtileri vardır. Bazen semptomlar geçici olarak düzelir. Bununla birlikte idrara çıkma dürtüsü ile ilişkili semptomlar kişinin hayat kalitesini ciddi ölçüde etkiler. Kişinin sık sık tuvalete gitme ihtiyacı geceleri yeterli uyku alamamasına, dolayısıyla gün boyunca bitkin olmasına yol açar. İş randevuları veya diğer faaliyetler tekrar tekrar kesilmek durumunda kalır. Büyümüş prostat genellikle zararsız olsa da, belirtiler oldukça rahatsız edici olabilir. Prostat büyümesi olan bazı erkeklerde sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve mesane taşları vardır. Prostatın büyüklüğü ile şikâyetlerin şiddeti arasında her zaman doğrudan bir bağlantı olmayabilir. Büyük ölçüde genişlemiş prostatı olan bazı erkeklerin sadece az sayıda şikâyeti bulunabilir.

Prostat Büyümesi Tanısı Nasıl Konulur? 

İyi huylu prostat büyümesi, idrar sorunlarının en yaygın nedenidir, ancak başka olası nedenler de vardır. Doğru tanı için doktor öncelikle hastanın şikâyetlerini sorgular. Ayrıca hastanın kullandığı ilaçlar da sorgulanır, çünkü bazı ilaçlar prostat büyümesinde görülen belirtilere benzer yan etkilere sebep olabilir. Daha sonra genel bir fizik muayene ve prostat muayenesi yapılır. Prostat muayenesi için doktor tek kullanımlık eldivenler giyer ve bezin boyut ve yapısını değerlendirmek için bir parmağını kullanarak makat yoluyla prostatı değerlendirir. 

İdrar örneği, prostat veya idrar yolu enfeksiyonu varlığının belirlenmesine yardımcı olur. Her iki enfeksiyon da büyümüş prostatın belirtilerine benzer semptomlara neden olabilir. Ek olarak idrar, şüphe duyulan başka hastalıklar için de kontrol edilebilir.

Prostat kanserini ekarte etmek için kan testi ile PSA (Prostat spesifik antijen) değerine bakılabilir. Prostat kanseri kan PSA değerinde artışa neden olabilir. Bununla birlikte artmış bir değerin, iyi huylu prostat büyümesi dahil olmak üzere başka birçok nedeni olabilir. PSA testi bu nedenle prostat büyümesi olan erkeklerde her zaman yapılmaz. Testin yapılmasına avantajları ve dezavantajları düşünülerek karar verilir. 

BPH’da şüphelenilen hastalarda saniyede ne kadar idrar atıldığını kontrol etmek için idrar akım hızı ölçümü yapılır. Bunun için bu amaca yönelik geliştirilmiş özel bir cihaz kullanılır. Mesane mümkün olduğunca dolu iken hastadan cihaza idrar yapması istenir ve ölçümler alınır. Ultrason muayenesi ile prostatın ne kadar büyüdüğü görülebilir. Ultrason görüntüsü ayrıca idrar yaptıktan sonra mesanede hala ne kadar idrar olduğunu da gösterir. Buna artık idrar tayini denir. 

Prostat Büyümesi Tedavisi Nasıl Yapılır? 

Benign prostat büyümesi tedavisinde genellikle aciliyet söz konusu değildir. Bununla birlikte bazı hastalarda aniden idrar yapmada ciddi güçlük veya hiç idrara çıkamama durumu gelişebilir. Bu, acil bir durumdur ve hızlı bir şekilde tedavi edilmesi hayati önem taşır. Bu olgularda mesane ilk önce kateter takılarak boşaltılır. Birkaç gün sonra, normal idrar akışını sağlamak için prostat bezi cerrahi olarak küçültülür. İdrar retansiyonu olarak adlandırılan ve mesanede idrarın hapsolması ile karakterize bu acil durum nispeten nadirdir. Ortalama olarak iyi huylu prostat büyümesi olan 100 erkekten 1 ila 3’ünde rastlanır. 

Acil olmayan vakalarda ise tedaviye karar vermeden önce, çeşitli seçeneklerin avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi sahibi olunması önem taşır. Bu, özellikle ameliyattan önce gereklidir, çünkü cerrahi bir müdahale istenmeyen yan etkilere ve uzun süreli komplikasyonlara yol açabilir. İyi huylu prostat büyümesi için hangi tedavinin uygun olduğu;

• Semptomların ciddiyetine,
• Sık idrar yolu enfeksiyonu gibi komplikasyonların varlığına,
• Tedavinin avantaj ve dezavantajlarına göre belirlenir. 

Tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Takip: Hafif şikâyetleri olan ve herhangi bir komplikasyonu bulunmayan hastaların yılda bir defa doktor kontrolüne gitmesi yeterlidir. Bu hastalarda doktor, yaşam tarzı değişiklikleri önerir ve diğer tedavilere gereksinim olup olmadığını saptar. BPH’lı hastaların yaklaşık olarak %30’u bu grupta yer alır.

• Bitkisel İlaçlar: BPH semptomlarını hafifletmek için üretilmiş ve reçetesiz temin edilebilen çeşitli bitkisel ilaçlar vardır. Ancak, bunların çoğunluğu ile ilgili herhangi bir araştırma yapılmamıştır. Bitkisel ilaçların herhangi bir faydası olup olmadığı ve yan etkileri bilinmediğinden kullanılması önerilmez.

• Tıbbi ilaçlar: Reçete edilen ilaçlar prostat ve mesane kaslarını gevşeterek etki gösterir. Böylece idrara çıkmayı kolaylaştırır.

• Prostatın boyutunu küçültmek için operasyonlar: Prostat dokusunu çıkarmak veya yok etmek için çeşitli cerrahi teknikler kullanılabilir. Ameliyatın olası nedenleri arasında idrar retansiyonu, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve ilaç tedavisi ile hafifletilemeyen şiddetli semptomlar bulunur. Bazı erkekler, farklı tedavi seçeneklerinin artı ve eksilerini tarttıktan sonra sayılan nedenler olmaksızın da ameliyat olmak isteyebilirler. Cerrahi müdahalelerin en yaygın yan etkisi boşalamamadır. İdrarını tutamama veya erektil disfonksiyon (iktidarsızlık) ise daha nadirdir.

Korku nöbeti olarak da tanımlanabilen panik atak, gerçekte herhangi bir tehlike olmamasına rağmen kişinin kendini tehlikeli bir durum içinde hissetmesine, buna bağlı olarak heyecanla tepki vermesine ve korku hissetmesine neden olan psikolojik bir durumdur.

Panik Atak Nedir?

Korku nöbeti olarak da tanımlanabilen panik atak, gerçekte herhangi bir tehlike olmamasına rağmen kişinin kendini tehlikeli bir durum içinde hissetmesine, buna bağlı olarak heyecanla tepki vermesine ve korku hissetmesine neden olan psikolojik bir durumdur. Birden bire ortaya çıkan ve zaman zaman tekrarlayan bu durum, kişinin kendini sıkıntılı bir durumda veya dehşet içinde bulmasına neden olur. 

Giderek düzeyi artan bu korku nöbetleri, yaklaşık 10 dk. içinde en şiddetli düzeye ulaşır. Ortalama 5 ila 30 dk. süren panik atak, bu sürenin ardından kendiliğinden geçer. Şiddetli fiziksel belirtilere yol açan panik atak varlığında kişi, kendini aşırı kaygılı ve korku içinde hisseder. Çoğunlukla kalp çarpıntısı, solunum güçlüğü, göğüs üzerinde baskı gibi belirtilere yol açan bu rahatsızlık varlığında kişi, yoğun olarak ölüm korkusu yaşar. Pek çok insanın yaşamı boyunca bir ya da iki kez panik atak yaşaması normal kabul edilse de tekrarlayan panik ataklar ve kişinin yaşadığı bu deneyimi tekrar yaşayacağını düşünmeden duramaması panik bozukluk olarak tanımlanır.

Panik atak gerçekte bir tehdit unsuru olmamasına rağmen kişinin tehlikede veya zor durumda olduğunu düşünmesine bağlı olarak kaygı duyması ve korku hissetmesi durumu olarak tanımlanabilir. Ortada herhangi bir tehlike olmasa da kişinin vücudu, gerçekten büyük bir tehlikeyle karşı karşıyaymış gibi tepki verir. Toplumda her 100 kişiden yaklaşık 3 kişide bulunduğu düşünülen bu rahatsızlık, kişide sempatik sistemin devreye girmesine ve “kaç ya da savaş” tepkisinin oluşmasına yol açar. 

Nabzın hızlanması, çarpıntı, nefes darlığı, mide bulantısı ve baş dönmesi gibi fiziksel değişimlere yol açan bu durum, kişiye kalp krizi gibi çok ciddi bir sağlık problemiyle karşı karşıya ve ölmek üzere olduğunu düşündürür. Genellikle stres seviyesinin yoğun olduğu dönemlerde ortaya çıkan panik atak durumu, ortada herhangi bir problem yokken de oluşabilir. Kişi, panik atak yaşadıktan sonra sakinleşerek eski hâline dönse de o an yaşadığı tecrübenin oluşturduğu olumsuz etkiyi üzerinden atamaz. 

Sürekli yaşadığı korku dolu anın ve o anda yaşadığı bedensel tepkilerin tekrarlanacağını düşünür veya bu yönde beklentiye girer. Panik atak geçirme korkusu olarak da tanımlanabilen bu durumda panik bozukluktan bahsedilir.

Panik Atak Nasıl Oluşur?

Ortada tehlikeli bir durum yokken, kişinin kendisini tehlikenin ortasında hissetmesine neden olan panik atak, yaşam kalitesini oldukça düşüren psikolojik bir rahatsızlıktır. Normalde hissedilen korku duygusu, kişinin hayatını güven içinde devam ettirmesini sağlar. Kişinin gerçekten tehlikeli bir durumla karşı karşıya olduğunda oluşan bu his, vücuttaki sempatik sistemin devreye girmesini sağlayarak, kişinin kaçmasını veya tehlikeyle savaşmasını sağlar. 

Sempatik sistemin devreye girmesiyle birlikte kişinin solunumu hızlanır. Soluğun kesiliyormuş gibi hissedilmesine yol açan bu duruma ek olarak kalp atışları hızlanır. Kişinin kendi kalp atışlarının hissedilmesine yol açar. Tansiyonun yükselmesine ve vücuda daha fazla kan pompalanmasına neden olan nabzın hızlanması, ateş basması, terleme ya da titreme gibi hislere neden olur. “Tehlikeden kaçmak” için sempatik sistemin neden olduğu tüm bu sebepler, o an ihtiyacı olmayan deri ve sindirim sistemi organlarına daha az kan pompalanmasını sağlayarak kişinin uyuşma, karıncalanma, bulantı veya kusma gibi belirtiler göstermesine neden olur. 

Beyindeki kan ve dolayısıyla oksijen miktarının değişmesiyle kişi kendini tuhaf ve kontrolünü kaybetmek üzereymiş gibi hissedebilir. Aniden başlayan bu durum 5 ila 30 dakika kadar sürer. Ancak bu süreçte yaşananlar kişiyi fazlasıyla etkiler.

Panik Atak Belirtileri Nelerdir?

Panik atağın en büyük özelliği, ne zaman başlayıp ne zaman sonlanacağının kestirilememesidir. Aniden başlayan korku ve panik hâli, çoğunlukla ilk 10 dakika içinde en üst seviyeye çıkar ve ortalama 15 dakika içinde son bulur. Erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görülen panik atağın sık görülen belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Göğüste baskı hissi,

Nabzın hızlanması,

Kalp çarpıntısı,

Nefes darlığı,

Boğulma hissi,

Ağız kuruluğu,

Terleme,

Titreme,

Sıcak basması,

Uzuvlarda uyuşukluk hissi,

Karıncalanma,

Mide bulantısı,

Kusma,

Baş dönmesi,

Baş ağrısı,

Bayılma hissi,

Kontrolü kaybetme hissi,

Kalp krizi geçiriyor hissi,

Aklı yitirme ya da delirme hissi,

Ölüm korkusu.

Panik Atak Neden Olur?

Panik atak çoğunlukla ortada belirgin bir neden olmadan gelişir. Fakat atakların oluşmasında çeşitli faktörler rol oynar. Genetik faktörler, stres düzeyinin çok yüksek olması, yakın zamanda ya da çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, olumsuz duygulara yatkınlık, uyuşturucu madde, sigara ve kafein kullanımı, panik atak riskini arttıran etkenler arasında yer alır. Tüm bunların yanı sıra, obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, agorafobi gibi psikolojik rahatsızlıklar da panik atak oluşumunda rol oynayabilir.

Panik Atak Nasıl Kontrol Altına Alınır?

Panik atak, kaygı ve korkuya yol açsa da bu belirtilerin varlığında kişinin gerçekten tehlike altında olup olmadığını fark etmesi son derece önemlidir. Endişeye kapılmadan bu yaşananların ve vücutta meydana gelen farklılıkların panik ataktan kaynaklandığını fark etmek gerekir. Nabzın ve solunumun hızlanması kontrol altına alınmaya çalışılmalıdır. Bu süreçte kişinin nefesine odaklanması, burundan yavaşça derin nefes alıp beşe kadar saydıktan sonra yavaş bir şekilde, nefesini ağızdan vermesi faydalı olabilir. 

Ortamın müsait olması durumunda gözleri kapatarak, uyaran etkisini azaltmak, elin ya da ayağın değdiği nesneyi hissetmeye odaklanmak, kişinin sakinleşmesini sağlayabilir. Panik atak sırasında yapılabileceklerden bir diğeri de kişinin vücut kontrolünü geri kazanmasıdır. Bu süreçte vücut kaslarını sırasıyla sıkı bir şekilde kasıp gevşetmek faydalı olabilir. Panik atak, hayatın zorlu dönemlerinde bir ya da iki kez yaşandığında bu durum normal olarak kabul edilir ve kişinin doktora görünmesi gerekmez. 

Ancak panik atağın sık tekrarlaması ve bunun kişinin hayatını olumsuz etkilemesi durumunda tedavi için hekime başvurmak gerekir.

Panik Atak Tanısı Nasıl Koyulur?

Panik atak şikayetleriyle kişinin hekime başvurmasının ardından hekim, atakların sıklığını, atak sırasında neler hissedildiğini, bu durumun kişinin hayatında ne gibi olumsuzluklar oluşturduğunu sorgular. Ailede panik atak öyküsü varlığı araştırılır. Bazı durumlarda diğer olası sağlık problemlerinin ekarte edilmesi gerekebilir. EKG, EKO ve efor testi gibi testlerle kişinin kalp sağlığı hakkındaki kuşkular giderilir. Yaşananların psikolojik kaynaklı olması durumunda tanı netleştirilir ve uygun tedaviye başlanır.

Panik Atak Nasıl Tedavi Edilir?

Panik atak tedavisinde bazı medikal ilaçlar ve psikoterapi tekniği kullanılır. SSRI, SNRI, benzodiazepin türü ilaçlar, rahatsızlığın tedavisinde kişiye özel olarak reçete edilebilir. İlaç kullanımını takiben kişi kendisini iyi hissetse de ilaç kullanımına devam edilmelidir. İlaçların dozunun düşürülmesi ya da kullanımının tamamen bırakılması hekim kontrolünde yapılmalıdır. Panik atak tedavisinde bazı vakalarda ilaçla birlikte, bazılarında ise tek başına psikoterapi uygulanabilir.

Bilişsel davranışçı terapi yöntemi sırasında kişiyle, panik atak sırasında neler yapılabileceği, bu durumla nasıl başa çıkılabileceği ve panik atakların nasıl önlenebileceği gibi konular konuşulur. Panik atak tedavisinde oldukça etkili bir yöntem olan bilişsel davranışçı terapi sayesinde kişi, panik ataklardan tamamen kurtulabilir.

Menisküs, en sık karşılaşılan eklem yaralanmalarından biri. Gençlerde oluşan menisküs yırtıkları genellikle spor kazalarında ortaya çıkıyor. Tedavi edilmeyen bu yırtıklar, özellikle sporcuların kariyerini olumsuz yönde etkileyebiliyor. Yaşlılarda ise vücudun yıpranmasına bağlı olarak meydana gelen menisküsler, çeşitli yöntemlerle tedavi edilebiliyor. Menisküs tanısı koyarken muayene, MR veya tanı amaçlı artroskopiden yararlanılıyor.

Menisküs Nedir?

Menisküs, halk arasında bir hastalık olarak bilinse de aslında diz bölgesindeki kıkırdakları koruyan önemli bir yapıyı ifade ediyor. Bu yapı, vücudun en işlek eklem yerlerinden biri olan dizlerde hareket kolaylığı sağlıyor. Kaval ve uyluk kemikleri arasında kaba tabirle menteşe işlevi gören menisküs, O ve C şeklinde iki parçadan oluşuyor. Her dizde bu parçalardan birer set halinde bulunuyor. 

O şeklindeki yapı dış, C şeklindeki yapı ise iç menisküs olarak isimlendiriliyor.. Kaval ve uyluk kemiklerinin birbirleri ile temas yüzeyini artıran menisküs, kemiklerin üzerine binen vücut ağırlığının dengeli bir şekilde dağılmasına olanak sağlıyor.

Ayrıca ani bir darbe sonucu diz bölgesinde oluşan şok kuvveti emmek ve diz içi sıvısının eklem kıkırdaklarına yayılmasını sağlamak da menisküsün neden olduğu rahatsızlıklar arasında yer alıyor. 

Menisküs Yaralanması Nasıl Oluşur?

Sporcuların sık sık karşılaştığı problemlerden biri olan menisküs yırtığı, günlük hayatta da birçok insanın başına gelebiliyor. Ağır yük taşıyanlar, sürekli ayakta duranlar, yoğun olarak ev işleriyle uğraşan ev hanımları ve yaşlılar menisküs yırtılması ile karşı karşıya kalabiliyor. Genellikle vücut ağırlığı tek bir tarafa verildiğinde gerçekleşen bu tip yaralanmalar, bazen diz çökme, çömelme ve ağır yük kaldırma gibi basit hareketlerde bile ortaya çıkabiliyor. Menisküste oluşan yırtık ve yaralanmalar birkaç ana başlıkta ele alındığında, bu başlıklar aşağıdaki gibi sıralanıyor:

Direkt Yaralanmalar: Doğrudan dize gelen darbeler sonucunda oluşan yaralanmaları kapsıyor. Diz üzerine düşme, trafik kazalar, dize gelen tekmeler bu tip yaralanmalara neden oluyor.

İndirekt Yaralanmalar: Gövdenin diz üzerinde dönmesi sonucu gerçekleşen yaralanmalardan oluşuyor. Bu tip durumlarda genellikle ayak yerde sabitken vücut diz üzerinde dönme hareketini gerçekleştiriyor. Futbol maçlarında ve kayak esnasında yaşanan yırtıklar indirekt yaralanmalar sınıfında ele alınırken, denge kaybı ve ayak takılması ile vücudun diz üzerinde kontrolsüz bir şekilde dönmesi de indirekt yaralanmalara neden olabiliyor.

Dejeneratif Yaralanmalar: Yaşlılık nedeniyle vücutta oluşan deformasyonların sebep olduğu yaralanmalar olarak ele alınıyor. Özellikle yaşlılarda görülen bu gibi durumlarda dize gelen en ufak bir darbe bile sağlam menisküslerin yırtılmasına ortam hazırlıyor.

Menisküs Belirtileri Nelerdir?

Dizlerde ağrı

Dizlerde şişlik ve sertlik

Dizlerde kitlenme

Menisküs yırtılmalarında hastaların ilk şikayetleri genelde dizlerde ağrı, şişlik ve sertlik oluyor. Merdiven inip çıkarken, oturup kalkarken veya yokuş inip çıkarken dizlerde oluşan ağrılar menisküste oluşan hasarın ilk sinyallerini vermeye başlıyor. Günlük hayatta önemsenmeyen bu tip ağrı ve şişlikler ilerde daha ciddi sorunlara yol açabiliyor. Hastalar bir sonraki aşamada dizlerdeki ağrıya ek olarak kitlenme problemiyle karşı karşıya kalıyor. Oturup kalkarken dizlerde gerçekleşen takılmalar, akabinde dizin belli bir konumda kitlenmesine ve sonrasında da dizlerde boşalma hissine neden oluyor. İlk safhalarında fark edilen menisküs tedavisi, ameliyata gerek kalmadan gerçekleştirilebiliyor. Ancak ilerleyen safhalarda hastaların menisküs ameliyatı olması zorunlu hale gelebilir.

Menisküs Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hastalara uygulanan tedavi yöntemi, söz konusu yaralanma ve yırtıkların büyüklüğüne göre değişiklik gösteriyor. Akut durumlarda menisküs olan yere buz kompres yapılması, dizin vücuttan daha yüksek bir konumda tutulması ve istirahat, tedavide önemli bir rol oynuyor. Dizlerde yaşanan ağrı ve takılmalar ise hastaların günlük hayatını oldukça zorlaştırıyor. Bu nedenle şikayetler oluştuğu anda, hiç vakit kaybetmeden hastaya tanı konulması ve uygun tedaviye başlanması gerekiyor. 

Aksi takdirde günlük aktivitelerle birlikte hastaların spor faaliyetleri de sekteye uğruyor. Ayrıca tedavi edilmeyen yırtıklar, eklemlerde ve kemiklerde aşınmaya neden olarak erken yaşta “gonartroz” adı verilen diz kireçlenmesine sebep oluyor. Bu sorunların önüne geçmek için kullanılan tedavi yöntemleri ise egzersiz ve ilaç tedavisi ile cerrahi tedavi olmak üzere iki ana başlıkta ele alınıyor.

Egzersiz ve İlaç Tedavisi

Düşük dereceli yırtıklarda muayene ve tanı işlemlerinin ardından doktorun önerdiği ilaç ve egzersizlerle menisküslerde oluşan hasar giderilebiliyor. Bu egzersiz ve ilaçların yanı sıra hastaların belli bir süre istirahat etmesi gerekiyor. Menisküs fizik tedavi ile iyileştirilebilir olduğunda, doktorun vermiş olduğu egzersiz programına sadık kalmak iyileşme sürecinde büyük bir önem taşıyor. Aksi takdirde düşük dereceli yırtıklar ilerleyerek cerrahi tedavi gerektirebiliyor. Fizik tedavinin etkili olması içinse en az 1,5 aylık bir egzersiz planına ihtiyaç duyulabilir. 

Açık Ameliyatların Yerini Artroskopi Aldı! 

Menisküs ameliyatlarında gelişen teknoloji ile yeni bir dönem başlıyor. Artroskopi denilen özel bir teknikle hastaların dizlerine çok küçük delikler açılarak, bu deliklerden içeriye kameralı optik bir cihaz sokuluyor. Cihazın görüntülediği alan ekrana yansıtılarak, hasarlı bölge net bir şekilde görülebiliyor. 

Menisküste yırtık olan kısmın çıkarılması, tedavi için yeterli oluyor. Eskiden uygulanan açık ameliyatların yerini alan artroskopide yara izi ve lekesi oluşmuyor. Ayrıca bu teknolojik yöntem, hastanın kısa süre içinde ayağa kalkabilmesine ve günlük aktivitelerine zaman kaybetmeden geri dönebilmesine olanak sağlıyor. Kesi atılmadan yapılan işlemlerden sonra hastaların pansuman derdi olmuyor. Hastaların büyük bir çoğunluğu ameliyat sonrası fizik tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşiyor. 

Kişinin yaşam kalitesini oldukça düşüren makattan kan gelmesi ya da farklı bir deyişle rektal kanama; irritabl bağırsak sendromu, hemoroit, anal fissür gibi pek çok rahatsızlığın başlıca belirtilerinden biridir. Kalın bağırsak polipleri, kolon ve rektum kanserlerinin yanı sıra cinsel yolla bulaşan bazı hastalıkların ön belirtisi olarak da görülebilir. Kanama, kişi tuvaletini yaparken oluşabileceği gibi tuvalet kağıdında ya da iç çamaşırda da fark edilebilir. Toplumda oldukça yaygın olarak görülen makattan kan gelmesi, mutlaka önemsenmesi ve kanamanın kaynağının araştırılması gereken bir rahatsızlıktır. Hassas bir bölge olması nedeniyle genelde pek konuşulmak istenmeyen ve hekime muayene olmaktan çekinilen rektal kanamanın kendiliğinden geçmesinin beklenmesi, altta yatan hastalığın ilerlemesine ve tedavi sürecinin uzamasına neden olabilir.

Makattan kan gelmesi nedir?

Makat ve çevresi olarak tanımlanan perianal bölgenin kanaması ya da alt gastrointestinal sistem kanaması olarak da tanımlanabilen rektal kanama, pek çok ciddi hastalığın habercisi olabilen ve mutlaka önemsenmesi gereken bir belirtidir. Kişinin istirahat hâlindeyken, tuvaletini yaptığı ya da  temizlendiği sırada fark ettiği kanamanın şiddeti, kanamaya neden olan hastalığa göre farklılık gösterir. Kanama, gaitada çizgi şeklinde, ağrılı ya da ağrısız, tuvalet ihtiyacının giderildiği sırada damla damla, pıhtılı, tuvalet kağıdında ya da taze kan şeklinde görülebilir. Kabızlık ya da hemoroit gibi rahatsızlıkların belirtisi olabileceği gibi ciddi sağlık problemlerinin ön belirtisi olabilen rektal kanama, genelde insanların kendi aralarında konuşmak istemediği, utandığı ve hekime başvurmaktan çekindiği rahatsızlıklardan biridir. Nadiren de olsa kolorektal kanser gibi ciddi sağlık problemlerinin belirtisi olabildiğinden kişinin, hekime geç başvurması erken tanı ve tedavinin de gecikmesine neden olur. Oysa makattan kan gelmesi şikayetiyle hastaneye başvuranların sayısı bir hayli fazladır.

Makattan neden kan gelir?

Tıpta rektal kanama olarak tanımlanan makattan kan gelmesi, pek çok farklı rahatsızlıktan kaynaklanabilir. Genellikle dışkılama sırasında görülen kanamanın şekli hastalık hakkında ön bilgi sağlasa da fizik muayene ve gerektiğinde yapılan ek tetkikler, kanamaya neden olan rahatsızlığın netleştirilmesi için gereklidir. Bu yüzden kişinin rektal kanamayı fark ettiği anda çekinmeden hekime başvurması son derece önemlidir. Makattan kan gelmesine neden olan rahatsızlıkların bazıları şunlardır:

• Hemoroit: Bağırsak alışkanlıklarının değişmesi, gebelik, doğum, hareketsizlik ve alkol alışkanlığı gibi etkenlerin neden olduğu ‌hemoroit, anal kanalda genişleyen damarlardan kaynaklanır. İç ve dış hemoroid olarak iki farklı tipi bulunan rahatsızlık; ağrı, şişlik, kaşıntı ve rektal kanama gibi belirtiler ile seyreder. Halk arasında basur olarak da bilinen hemoroidin yol açtığı kanamalara ağrı da eşlik edebilir. Kanama, çoğunlukla tuvalet kağıdında, tuvalette ve gaita olarak tanımlanan dışkı üzerinde parlak ve kırmızı kan şeklinde görülür. 40 yaş ve üzeri kişilerde daha sık görülen hemoroidin şiddetine göre su ve lifli gıdaların tüketilmesi önerilebileceği gibi krem ve fitil gibi ilaçlarla tedavi de mümkün olabilir. İlerlemiş vakalarda ise cerrahi tedavi gerekir.
• Anal Fissür: Kabızlık, doğum, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi farklı etkenlerin yol açabildiği anal fissür, makat çıkışında yara oluşması şeklinde tanımlanabilir. Makat çatlağı olarak da bilinen anal fissür, dışkılama sırasında ve sonrasında şiddetli ağrıya yol açtığı gibi makatın kanamasına da neden olabilir. Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülen anal fissür varlığında kişi, çoğunlukla dışkılama sırasında yanma hisseder. Yırtılma ve kesilme gibi hisler de şikayetler arasında yer alır. Genellikle tuvalet kağıdında birkaç damla kan görülmesine neden olur. Kabızlıktan korunmanın oldukça önemli olduğu anal fissür vakalarının tedavisi, diyette değişiklik yapılması, krem vb ilaçların kullanımı ve fissürün boyutuna bağlı olarak cerrahi yöntemler ile yapılır.
• Anal Apse: Makat çevresinde oluşan apseler, bu bölgede şişlik görünümündedir. Çoğunlukla ağrı, yanma, titreme, kaşıntı, iltihaplı akıntı ve makattan kan gelmesi şeklinde belirtiler ile karakterizedir. İshal, Crohn hastalığı, tüberküloz ve diyabet gibi rahatsızlıklardan kaynaklanan anal apse, apsenin drene edilmesi ile tedavi edilir. Nadiren de olsa hastalık tekrarlayabilir.
• Kalın Bağırsak Polipleri: Vücudun pek çok bölgesinde oluşabilen polipler, hücrelerin normalden fazla çoğalarak oluşturduğu dokular olarak tanımlanır. Kalın bağırsak polipleri de bağırsağın iç yüzeyinde oluşan anormal doku ya da dokulardır. Aşırı kilo, sigara kullanımı, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, hareketsiz yaşam ve stresin neden olduğu kalın bağırsak polipleri, göbek bölgesinde ağrı, kabızlık ya da ishal, gaita renginde farklılık ve makattan kan gelmesi, kanlı dışkı şeklinde belirtiler gösterir. 50 yaşını aşmış kişilerde sık, 70 yaşını aşmış kişilerde daha sık rastlanan kalın bağırsak poliplerinin erkeklerde görülme sıklığı, kadınlara oranla daha fazladır. Tüm polip türlerinde olduğu gibi kalın bağırsak polipleri de sıklıkla kanama eğilimindedir. Dışkıda kan görülmesi oldukça yaygındır. Kolon kanseri gibi ciddi hastalıkların oluşumuna neden olan poliplerin tedavi edilmesi son derece önemlidir. Sigara ve alkol kullanımının bırakılması, diyetin gözden geçirilmesi kalın bağırsak tedavisine yardımcıdır. Rahatsızlığın tedavisi, farklı cerrahi yöntemler ile yapılır.
• İrritabl Bağırsak Sendromu: Huzursuz bağırsak sendromu ya da spastik kolon olarak da bilinen bu rahatsızlık, genellikle ishal, kabızlık, şişkinlik, dışkıda mukus varlığı, kilo kaybı ve makattan kan gelmesi ile karakterizedir. Hastalığa henüz tam olarak neyin sebep olduğu bilinmese de stres, hormonal değişimler ve beslenmenin huzursuz bağırsak sendromunu tetiklediği ve dolayısıyla makattan kan gelmesine neden olduğu bilinmektedir. Sağlıklı beslenmek, stresten uzak durmak ve egzersiz yapmak şikayetlerin azalmasını sağlar. İBS tedavisi için uygun bir diyet programına ek olarak bağırsak kasılmalarını azaltan, kabızlığı ve kasılmaları önleyen ilaçlar kullanılabilir.
• Rektum Kanseri: Bağırsağın anüse bağlandığı son kısım olan rektum bölgesindeki poliplerden kaynaklanan rektum kanseri; kabızlık, ishal, gaz hareketlerinde artış, ağrılı bağırsak hareketleri, kilo kaybı, dışkıda kan ve makattan kan gelmesi gibi belirtiler gösterir. Kanserin evre ve derecesine, tümörün boyutu ve konumuna göre tedavi şekilleri planlanır. İlaçla müdahale mümkün olsa da tedavi için operasyon gereklidir. Ameliyat öncesinde ya da sonrasında radyoterapi ve kemoterapi uygulanır.

Makattan kan gelmesi nasıl tedavi edilir?

Rektal kanamaların küçük bir bölümü, bağırsak kanseri gibi kanser türlerinin belirtisi olarak görülse de çoğunlukla hemoroit ve anal fissür gibi anorektal hastalıklardan dolayı oluşur. Makattan gelen kanın yoğun olması ise çok daha nadir olarak görülür. Makattan taze kan gelmesi, gaitada çizgi şeklinde kan olması, tuvalet kağıdında kan görülmesi, pıhtılı kanama, ağrılı ve ağrısız kanama gibi pek çok farklı türü bulunan rektal kanamanın neden kaynaklandığının mutlaka araştırılması ve sorunun erken dönemde teşhis edilmesi gerekir. “Makattan kan gelmesi nasıl geçer?” sorusu ise kanamaya neden olan rahatsızlığın belirlenmesi ile kesin olarak yanıtlanabilir. Kanama, pek çok farklı rahatsızlıktan kaynaklandığından, kişinin durumu fark ettiği anda hekime başvurması gerekir. Makat kanaması da diğer tüm rahatsızlıklar gibi bir sağlık problemidir ve çekinilmeden hekim ile paylaşılmalıdır. Böylece makattan kan gelmesine neden olan hastalığın tanı ve tedavisi erken aşamada yapılabilir.

Eğer sizin de makattan kan gelmesi şikayetiniz varsa erken tanı ve tedavi için bir an önce çekinmeden hekime başvurarak sağlık taramalarınızı yaptırmayı ihmal etmeyin.

Kuyruk sokumu (kuyruk kemiği) diye adlandırılan bölge omurgamızın en alt ve uç kısmını ifade eder.Bu kemik yapı üzerindeki sacrum ve bel omurlarına bir eklem ve ligamentler(bağlar) ile bağlanmıştır.Aniden sert bir zemine düşme veya çarpma, ya da zamanla kuyruk sokumu bölgesine sürekli baskı olması sonucu (uzun süre hareketsiz oturmak, kuyruk sokumu bölgesinin bir yere dayanması) ya da kadınlarda doğum sırasında eklemin hasar görmesi sonucunda kuyruk sokumu bölgesinde ağrı hissedilmeye başlar. Kuyruk sokumu ağrısı gerçekten ızdırap vericidir ve özellikle oturma sırasında ağrı çok şiddetlendiği için insan hayatını çok olumsuz yönde etkilemektedir.

Ayrıca kuyruk sokumu ağrısı için birçok tedavi uygulanmasına rağmen tedaviler genelde nedene yönelik değil sadece ağrıyı azaltmaya yönelik olduğu için ya fayda sağlamazlar ya da bir süre sonra ağrı tekrar oluşmaya başlar.Bu sebeple kuyruk sokumu ağrısı ile gelen hastanın çok iyi değerlendirilip ağrının nedenini ortadan kaldıracak bir tedavi stratejisi uygulamak akıllıca olacaktır.

Kuyruk Sokumu Ağrısı Nedenleri:

TRAVMA: Yarı oturur pozisyonda kuyruk kemiği (kuyruk sokumu) üzerine düşülmesi sonucunda o bölgedeki ligamentler(bağlar), kuyruk sokumu eklemi ve kuyruk kemiğinde meydana gelen inflamasyon ve hasar sonucunda ağrı oluşmaya başlar.Kuyruk sokumu ağrısının en büyük nedeni travmaya bağlı olarak gelişir.

KUYRUK SOKUMU ÜZERİNE BASKI: Sert bir zeminde uzun süre oturma, kuyruk sokumunun sert bir bölgeye uzun süre dayalı kalması, at sürme, sürekli araba kullanma gibi kuyruk sokumu bölgesine uzun süre baskı uygulandığı durumlar kuyruk sokumu ağrısının başlangıcına neden olabilir.Bu ağrılar genellikle kalıcı değildir, fakat ağrı ve inflamasyonun iyi bir şekilde kontrol edilmemesi ve kuyruk sokumu üzerine olan baskının devam etmesi ağrının kronikleşmesine yol açar.

ÇOCUK DOĞURMA: Doğum esnasında bebeğin başının annenin kuyruk sokumu kemiği üzerine baskı yapması sonucunda kuyruk sokumu ve buna bağlı yapılar (eklem, ligament) hasar görebilir. Bunun sonucunda kuyruk sokumu bölgesinde ağrılar başlar. Nadir olarak doğum sırasında bebeğin başının kuyruk sokumuna yaptığı baskı sonucunda kuyruk sokumu kemiği kırılabilir.

TÜMÖR VE ENFEKSİYON: Nadir olarak tümör veya enfeksiyona bağlı kuyruk sokumuna baskı sonucunda kuyruk sokumu bölgesinde ağrı oluşabilir. Kuyruk sokumu ağrısını meydana getiren diğer nedenler ekarte edildiğinde hastanın tümör ve enfeksiyon açısından mutlaka değerlendirilmesi gerekmektedir.

KUYRUK SOKUMU AĞRISI NEDEN DAHA ÇOK KADINLARDA GÖRÜLÜR?

Kadınların kuyruk sokumu kemiği erkeklere göre daha dışarı doğru dönüktür ve bu nedenle travmalara maruz kalmaya daha açık durumdadır. Kadınlar daha geniş pelvis(kalça kemiği) yapısına sahiptir.Bu da oturdukları zaman kuyruk sokumu üzerine daha fazla baskı uygulanmasına neden olur. Erkek pelvis anatomisinin daha dar yapıda olmasından dolayı erkekler oturduklarında kuyruk sokumu üzerine daha az bir baskı uygulanır. Kadınlar doğum yaptıkları için kuyruk sokumu daha çok travmaya uğrar.

KUYRUK SOKUMU AĞRISI BELİRTİLERİ VE ÖZELLİKLERİ:

Ağrı özellikle oturur pozisyonda belirginleşir. Kuyruk sokumu bölgesindeki lokal ağrı o bölgeye dokunulduğunda ya da basınç uygulandığında daha da kötüleşir. Kuyruk sokumu ağrısı oturur pozisyondan kalkar duruma geçildiğinde daha da kötüleşir. Hastada kabızlık (konstipasyon ) varsa ağrı daha da kötüleşir, aksine bağırsak hareketlerinin iyi olduğu durumlarda ağrı hafifler.

KUYRUK SOKUMU AĞRISI TEDAVİSİ:

Kuyruk sokumu ağrısını azaltmak ya da ortadan kaldırmak için birçok yöntem mevcuttur.Fakat bu yöntemler sadece ağrıyı azaltmaya yönelik olduğu ve o bölgede ağrıya neden olan asıl hasarı tedavi etmediği için genellikle geçici çözümler olmaktan öteye gitmezler. Bunlar;

1. Ağrı kesiciler: Kuyruk sokumu ağrısını bir süre azaltabilirler, ancak uzun dönemde etkileri zayıftır ve ağrı kesicilerin birçok yan etkisi vardır.
2. Ağrının ilk başlangıç zamanında soğuk, daha sonraki günlerde sıcak uygulama
3. Uzun süre oturmaktan kaçınma ve kuyruk sokumu bölgesine basınç uygulanmasını engelleme
4. Otururken ortası delik bir yastık ya da minder kullanmak
5. Kabızlık kuyruk sokumu ağrısını artırdığı için kabızlıktan kaçınmak
6. Kortizon enjeksiyonu: Kısa süreli olarak ağrıyı azaltsa da bir süre sonra ağrı tekrar ortaya çıkar. Ayrıca kortizon ligamentleri(bağları) zayıflattığı için uzun dönemde ağrı daha şiddetli olarak karşımıza çıkmaktadır.7)
7. Manüplasyon: Kuyruk kemiği yerinden hareket ettiğinde anatomik olarak karyopraksi yöntemiyle yerine oturtulabilir. Bu yöntemle anatomik olarak düzelme sağlansa da bu bölgedeki hasarlı eklem ve ligamentlerin(bağların) tamir edilmesi gerekmektedir.
8. Germe hareketleri (stretching): Nazikçe uygulanan germe hareketleri faydalı olabilir ancak, hasarlı eklem ve ligamentleri tamir edemediği için tek başına yeterli olmayacaktır.
9. Ultrason ve fizik tedavi bir miktar faydalı olsa da hasarlı olan eklem ve ligamentleri tamir etmede yetersiz kalmaktadır.
10. Cerrahi tedavi: Kuyruk sokumu kemiğinin uç kısmının aşırı büyümesi durumlarında, uzun ve sivri olan kemik kısım cerrahi yöntemle düzeltilebilir.